Wintertijd: wat betekent het voor jou en je ritme?
24 oktober 2025 10:31
In de nacht van zaterdag 25 op zondag 26 oktober gaat de klok weer een uur achteruit: van drie naar twee uur. Dat betekent een uurtje extra slapen — maar ook kortere dagen en langere avonden.
De invoering van de wintertijd is voor veel mensen een jaarlijks terugkerend onderwerp: waarom doen we het nog, wat is het nut, en waarom voelen sommigen zich er zo moe van?
In dit artikel lees je wat de wintertijd precies inhoudt, waarom we de klok verzetten en hoe je je lichaam kunt helpen om soepel mee te schakelen.
Waarom verzetten we de klok eigenlijk?
Het idee achter zomer- en wintertijd bestaat al meer dan honderd jaar.
De zomertijd werd ooit ingevoerd om energie te besparen: door de klok in de zomer een uur vooruit te zetten, zouden mensen langer gebruikmaken van daglicht en minder kunstlicht nodig hebben.
Wanneer de dagen in de herfst korter worden, gaat de klok weer terug naar de ‘echte’ tijd: de wintertijd. Die is in feite de standaardtijd; de zomertijd is de afwijking.
Hoewel de energiebesparing tegenwoordig nauwelijks nog verschil maakt, is het ritueel van klokverzetten gebleven — vooral omdat het binnen Europa nog niet is afgeschaft.
Wat verandert er eigenlijk?
Als de wintertijd ingaat,
- komt het ’s ochtends eerder licht,
- maar wordt het ’s avonds ook eerder donker.
Dat heeft invloed op ons dagelijks ritme.
Waar je in de zomer nog na werktijd in het zonlicht naar buiten kon, wordt het nu vaak al donker rond etenstijd.
Het effect op je biologische klok
De meeste mensen merken de tijdsverandering maar kort, maar voor sommigen kan het even duren voordat hun lichaam is gewend.
Onze biologische klok — het ritme dat slaap, eetlust en energie regelt — heeft een paar dagen nodig om zich aan te passen.
Mogelijke effecten zijn:
- tijdelijk verminderde concentratie;
- lichte vermoeidheid of hoofdpijn;
- slechter slapen of juist vroeg wakker worden.
Vooral kinderen, ouderen en mensen met een gevoelig slaappatroon kunnen hier iets meer last van hebben.
Hoe help je je lichaam bij de overgang naar wintertijd?
Gelukkig kun je met een paar eenvoudige gewoontes zorgen dat je lichaam sneller in het nieuwe ritme komt.
1. Ga niet te laat naar bed
Gebruik het extra uurtje om wat meer rust te nemen in plaats van later op te blijven. Zo profiteer je optimaal van de overgang.
2. Kom overdag naar buiten
Daglicht is de belangrijkste prikkel voor je biologische klok. Maak dus een wandeling in de ochtend of tijdens de lunchpauze, ook als het bewolkt is.
3. Houd vaste tijden aan
Eet en slaap op vaste momenten, ook in het weekend. Regelmaat helpt je lichaam sneller te wennen aan het nieuwe ritme.
4. Beperk kunstlicht in de avond
Fel licht van schermen of lampen kan je slaap uitstellen. Dim je verlichting en zet een uur voor het slapengaan je telefoon of laptop opzij.
5. Blijf in beweging
Lichaamsbeweging, vooral in de buitenlucht, helpt je energieniveau op peil te houden en bevordert een diepe slaap.
De invloed van wintertijd op je humeur
Veel mensen merken dat de kortere dagen invloed hebben op hun stemming.
Minder daglicht kan zorgen voor minder aanmaak van serotonine (het ‘gelukshormoon’) en meer melatonine, waardoor je sneller moe of somber wordt.
Dit fenomeen — vaak een lichte seizoensdip genoemd — komt in Nederland veel voor. Je kunt het tegengaan door:
- overdag zoveel mogelijk licht op te zoeken;
- gezond te eten met voldoende groenten, fruit en volkorenproducten;
- sociale activiteiten te blijven plannen, ook al is het koud of donker buiten.
Voor de meeste mensen verdwijnt de dip vanzelf als het lichaam aan het nieuwe ritme gewend is.
Gaat het systeem ooit verdwijnen?
De Europese Unie heeft al meerdere keren gesproken over het afschaffen van het halfjaarlijkse klokverzetten.
In 2018 stemde het Europees Parlement zelfs in met een voorstel om er in 2021 mee te stoppen, maar de uitvoering is sindsdien uitgesteld. Lidstaten verschillen van mening over welke tijd de standaard moet worden — de zomer- of de wintertijd.
Voorlopig blijft het dus zoals het is: twee keer per jaar de klok verzetten.
Kleine veranderingen, groot verschil
De overgang naar wintertijd lijkt misschien onbelangrijk, maar het markeert wel een verandering in ritme, licht en energie.
Voor veel mensen is het hét moment om weer iets rustiger aan te doen, vaker binnen te zijn en meer aandacht te besteden aan slaap, voeding en balans.
Door bewust met deze overgang om te gaan, kun je voorkomen dat je energieniveau daalt. En dat maakt de donkere maanden een stuk aangenamer.
