Digitaal zeker & zelfstandig: online veiligheid voor elke generatie
18 juli 2025 10:27
In een wereld die steeds digitaler wordt, lijkt het alsof alles via een scherm gebeurt: bankzaken, afspraken bij de huisarts, boodschappen, contact met familie of zelfs het aanvragen van toeslagen. Voor veel ouderen is de digitale samenleving inmiddels onvermijdelijk geworden en gelukkig is het overgrote deel daar ook in meegegaan. Toch blijkt uit recent onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek dat nog steeds zo’n 36% van de 65-plussers zich onzeker voelt over zijn of haar digitale vaardigheden.
Het is belangrijk dat iedereen vol vertrouwen kan meedoen in de digitale wereld. Niet alleen omdat het praktisch is, maar ook omdat digitale zelfstandigheid bijdraagt aan een gevoel van controle, verbondenheid en zelfs veiligheid.
De groeiende digitale kloof
Hoewel meer dan 85% van de Nederlanders tussen de 65 en 75 jaar inmiddels toegang heeft tot internet, ervaren velen van hen moeite met specifieke handelingen zoals het instellen van tweestapsverificatie, herkennen van phishingmails of het installeren van apps. De generatie die het grootste deel van zijn leven zonder internet heeft doorgebracht, wordt nu verwacht te functioneren in een samenleving waarin online zijn de norm is.
Dat kan leiden tot frustratie, angst om fouten te maken of zelfs sociale uitsluiting. Mensen durven soms geen hulp te vragen uit schaamte, of hebben niemand in hun directe omgeving die de tijd neemt om dingen rustig uit te leggen. Toch is de drempel vaak lager dan gedacht, áls de juiste ondersteuning maar beschikbaar is.
Digitale vaardigheden vergroten zelfstandigheid
Uit onderzoek van SeniorWeb blijkt dat senioren die hun digitale vaardigheden op peil houden, zich zelfstandiger en meer verbonden voelen met hun omgeving. Ze regelen hun eigen bankzaken, communiceren via WhatsApp of e-mail, boeken zelf hun reizen en kunnen informatie opzoeken over hun gezondheid. Maar misschien nog belangrijker: ze zijn minder afhankelijk van anderen.
Toch blijkt het lastig om te beginnen met ‘bijleren’, zeker als je het gevoel hebt dat je achterloopt. Een veelvoorkomende misvatting is dat digitale vaardigheden vooral iets voor jongeren zijn. Maar de realiteit is dat steeds meer ouderen met succes digitale cursussen volgen. Bibliotheken, buurthuizen, seniorenorganisaties en zelfs zorginstellingen bieden laagdrempelige trainingen aan waarin stap voor stap wordt uitgelegd hoe je veilig en handig gebruikmaakt van internet, apps en e-mail.
Veiligheid: hoe herken je risico’s?
Digitale veiligheid is een belangrijk aandachtspunt. Criminelen worden steeds geraffineerder in hun pogingen om persoonlijke gegevens te ontfutselen. Phishingmails, nepwebshops, misleidende telefoontjes: ze zijn vaak zo overtuigend dat zelfs ervaren gebruikers erin trappen.
Daarom is het essentieel dat deze generatie weet waar ze op moeten letten. Twijfel je over een e-mail van ‘de bank’? Klik dan nooit zomaar op een link. Banken sturen bijvoorbeeld nooit een e-mail waarin ze vragen om je inloggegevens. Word je gebeld door iemand die zegt van Microsoft te zijn? Grote kans dat het om oplichting gaat.
Gelukkig zijn er duidelijke richtlijnen te vinden op betrouwbare websites zoals Veilig Internetten. Ook worden er in het hele land informatiesessies gegeven over cyberveiligheid, vaak gratis en speciaal gericht op ouderen.
Meer gemak dan je denkt
Digitale technologie is geen doel op zich, maar een middel dat het dagelijks leven makkelijker kan maken. Denk aan apps die herinneren aan medicatie, beeldbellen met kleinkinderen in het buitenland of veilig boodschappen laten bezorgen als het buiten slecht weer is.
Voor wie eenmaal vertrouwd raakt met de digitale wereld, opent zich een wereld aan mogelijkheden. En het hoeft allemaal niet in één keer. Begin klein: leer hoe je foto’s ontvangt via WhatsApp, of hoe je een betrouwbare webshop herkent. Elk stapje dat je zet, draagt bij aan meer zelfstandigheid en meer plezier.
Samen verder
Digitale inclusie is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Overheden, bedrijven en instellingen moeten diensten toegankelijk maken voor alle leeftijden. Maar ook als consument kun je zelf in beweging komen. Vraag hulp, oefen zonder druk, en vooral: geef jezelf de ruimte om fouten te maken. Want leren gaat met vallen en opstaan.
Bronnen:
- CBS (2024): ICT-gebruik van huishoudens en personen
- SeniorWeb (2024): Digitale vaardigheden bij ouderen
- Veilig Internetten: Tips over veilig online gedrag
