De invloed van kou op gewrichten en spieren – en wat je eraan kunt doen
6 oktober 2025 13:44
De herfst is begonnen, de temperaturen dalen, en veel mensen merken het meteen: stijve vingers, pijnlijke knieën of een zeurende rug. Vooral bij kou, vocht en gure wind lijken gewrichten en spieren vaker op te spelen. Mensen met reuma of artrose herkennen het als geen ander, maar ook zonder medische aandoening kun je er last van hebben.
Waarom heeft kou zo’n merkbare invloed op het lichaam, en belangrijker: wat kun je eraan doen?
Waarom kou invloed heeft op je lichaam
Hoewel het precieze mechanisme nog niet volledig wetenschappelijk is bewezen, zijn er verschillende verklaringen voor het effect van kou op gewrichten en spieren.
1. Minder doorbloeding
Bij lage temperaturen vernauwen de bloedvaten zich om warmte vast te houden. Daardoor stroomt er minder bloed naar de uiteinden van het lichaam, zoals handen, voeten en knieën. Het gevolg: stijve spieren en stramme gewrichten.
2. Gevoeligheid van zenuwen
Kou kan zenuwen prikkelbaarder maken. Mensen met chronische aandoeningen, zoals reuma of fibromyalgie, ervaren hierdoor vaak meer pijn of stijfheid bij kouder weer.
3. Luchtvochtigheid en luchtdruk
Veel mensen merken dat hun klachten verergeren bij vochtig of drukkend weer. Een lage luchtdruk kan invloed hebben op het omliggende weefsel in de gewrichten, wat zorgt voor een gevoel van spanning of druk.
4. Minder beweging
In de koude maanden bewegen we vaak minder. We zitten meer binnen, maken kortere wandelingen en sporten minder buiten. Minder beweging betekent ook stijvere spieren en gewrichten.
Wie heeft er het meest last van?
Niet alleen mensen met reuma of artrose merken het effect van kou. Ook sporters, ouderen en mensen met een zittend beroep kunnen klachten krijgen.
-
Bij reuma en artrose: kou versterkt vaak de pijn en stijfheid.
-
Bij sporters: koude spieren zijn gevoeliger voor blessures.
-
Bij ouderen: de doorbloeding is vaak al iets minder, waardoor kou sneller invloed heeft.
Wat kun je zelf doen tegen stijve gewrichten en spieren bij kou?
Gelukkig zijn er veel manieren om de invloed van kou te verminderen en de spieren soepel te houden.
1. Blijf in beweging
Het klinkt tegenstrijdig, maar juist beweging helpt om stijfheid tegen te gaan.
-
Maak dagelijks een wandeling, ook als het koud is.
-
Doe lichte rekoefeningen of yoga om de spieren soepel te houden.
-
Vermijd langdurig stilzitten: sta elk uur even op, strek je uit of loop een rondje.
Tip: warm even op voordat je gaat sporten. Koude spieren zijn gevoeliger voor scheurtjes en verkramping.
2. Kleed je in lagen
Draag meerdere dunne lagen kleding in plaats van één dikke trui. Zo houd je de warmte beter vast en kun je makkelijker inspelen op temperatuurverschillen.
-
Thermokleding of merinowol houdt je warm zonder te zweten.
-
Bescherm handen, voeten en knieën extra: dat zijn de plekken die het snelst afkoelen.
3. Warmte werkt wonderen
Warmte zorgt voor ontspanning van de spieren en bevordert de doorbloeding.
-
Gebruik een warmtekussen of kruik op pijnlijke plekken.
-
Neem een warm bad of douche, vooral na het opstaan of een wandeling in de kou.
-
Drink regelmatig iets warms, zoals thee of bouillon – dat helpt ook van binnenuit.
4. Let op je houding
Zeker als je veel zit (bijvoorbeeld op kantoor of thuis), kunnen kou en een verkeerde houding samen klachten veroorzaken.
-
Zorg voor een goede zithouding met steun in je onderrug.
-
Wissel regelmatig van positie.
-
Gebruik eventueel een ergonomische stoel of kussen.
5. Voeding die helpt bij soepelheid
Voeding heeft invloed op ontstekingen en de soepelheid van je lichaam.
-
Eet meer omega-3 vetzuren, bijvoorbeeld uit vette vis, lijnzaad of walnoten.
-
Kies ontstekingsremmende producten zoals kurkuma, gember, groene groente en bessen.
-
Drink genoeg water, ook in de winter. Uitdroging maakt spieren stijver.
6. Voldoende rust en ontspanning
Kou en pijn kunnen stress verergeren – en andersom. Stress verhoogt spierspanning, wat de klachten versterkt.
-
Plan voldoende rustmomenten.
-
Adem diep in en uit, of probeer ontspanningsoefeningen.
-
Slaap in een warme, tochtvrije kamer met een comfortabele temperatuur (rond 18 graden).
Wanneer is het verstandig om naar de huisarts te gaan?
Af en toe wat stijfheid is normaal, zeker in de winter. Maar als de pijn aanhoudt, erger wordt of gepaard gaat met zwelling, roodheid of warmte rond een gewricht, is het verstandig om een arts te raadplegen. Dit kan wijzen op een ontsteking of een andere onderliggende oorzaak.
Ook als je vermoedt dat je last hebt van artrose of reuma, kan de huisarts onderzoek doen en eventueel doorverwijzen naar een specialist.
Kleine hulpmiddelen die het verschil maken
Er zijn veel praktische hulpmiddelen die helpen om de winter beter door te komen:
-
Warmtepleisters voor schouders of onderrug.
-
Pols- en kniesteunen om gewrichten stabiel te houden.
-
Ergonomische hulpmiddelen voor in huis, zoals een warm aankleedkussen, gripbestek of een extra zachte muismat.
Blijf warm, beweeg en wees lief voor je lichaam
Koude temperaturen kunnen ongemak en pijn veroorzaken, maar gelukkig kun je veel doen om je lichaam te helpen. Beweeg dagelijks, houd je warm, eet gezond en geef je gewrichten de aandacht die ze verdienen.
De herfst en winter hoeven geen periode van stijfheid en pijn te zijn. Met wat extra zorg en bewuste keuzes blijf je soepel, actief en comfortabel – ongeacht de temperatuur buiten.
